Peki bundan herkes yararlanabiliyor mu? Sosyal güvenlik sisteminde 2008 yılında kapsamlı değişiklik yapan 5510 Sayılı Kanun’un getirdiği en olumlu değişikliklerden birini, 18 yaşından küçük Türk vatandaşlarına koşulsuz sağlık güvencesi sağlanması oluşturuyor. Yaş sınırı, lise ve dengi okul öğrencilerinde 20, yükseköğrenim görenlerde 25 olarak uygulanıyor. 18 yaşından büyük olup öğrenimlerine devam eden öğrencilere sağlanan bu haktan ilk başta sadece anne babası sigortalı bir işte çalışan veya emekli aylığı almakta olan çocuklar, “bakılmakla yükümlü olunan” sıfatıyla yararlanabiliyorlardı.
2016 yılında yapılan yasa değişikliğiyle, anne babası üzerinden bakılmakla yükümlü olunan sıfatı taşımayan çocuklara da aynı haklar sağlandı. Okulunu bitirdikten sonra işe giremeyen gençlerin kabusu olan genel sağlık sigortası (GSS) primi konusunda da yasa değişiklikleriyle önemli kolaylıklar sağlandı. Daha önce 3 kademeli olan ve yüksek meblağlara ulaşan GSS primleri bire indirildi. Böylece gençlerin üzerinde ağır borçların birikmesi önlendi. Bir başka kolaylık da okul bittikten sonra hemen işe giremeyenler için sağlandı. İlk uygulama, okulu bitirdikten 2 ay sonra GSS primi ödenmesi şeklindeydi. Öyle ki, liseden mezun olan çocuk 18 yaşını doldurmuş ise aynı yıl üniversite sınavını kazansa bile, üniversiteye kayıt yaptırıncaya kadar geçen ayların sigorta primini ödemek zorunda kalıyordu. 2016 yılında bu uygulamaya son verildi. Bunun ayrıntılarını anlatacağım.
YAŞ SINIRINA DİKKAT
Bu yaz liseden veya üniversiteden mezun olan gençler, herhangi bir işe giremese de iki yıl boyunca GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alabilecekler. Böylece bir işe girinceye kadar iki yıl zaman kazanacaklar. İki yıllık ücretsiz tedavi hakkından yararlanabilmek için yaş sınırının aşılmaması gerekir. İki yıl için sağlanan ücretsiz sağlık hizmeti hakkı, öğrenim durumuna göre değişen yaş sınırının doldurulduğu tarihte sona erer. Lise mezunları için maksimum yaş sınırı 20 olduğu için, bu yıl haziran ayında liseden mezun olduğunda 19 yaşında olan bir genç iki yıl değil bir yıl parasız sağlık hizmeti alabilecek. Bu arada yeniden üniversiteye başlarsa tabii ki 25 yaşını dolduruncaya kadar sağlık hizmetinden yararlanmaya devam edebilecek. Üniversiteden mezun olan 23 yaşındaki bir genç iki tam yıl süreyle parasız sağlık hizmetinden yararlanabilirken, mezuniyet tarihinde 24 yaşında olan genç sadece bir yıl yararlanabilecek.
2 YILLIK SÜRE MEZUNİYET TARİHİNDEN BAŞLAR
İki yıllık süre, her öğrencinin mezuniyet tarihinden itibaren başlıyor. Öğrencilerin mezuniyet kayıtları Milli Eğitim Bakanlığı ve Yükseköğretim Kurumu (YÖK) kayıtlarından elektronik ortamda alınarak GSS tescil işlemleri yapılıyor. İki yıllık süre, her gencin kendi mezuniyet tarihine göre belirleniyor. Örneğin, 15 Ağustos 1998 doğumlu bir genç 1 Temmuz 2020 tarihinde üniversiteden mezun olursa, herhangi bir işe girmemiş ise 1 Temmuz 2022 tarihine kadar parasız sağlık hizmeti alabilecek. 1 Temmuz 2022 tarihinden itibaren GSS primi ödeme yükümlülüğü doğacak. Aynı genç bu iki yıllık sürede yüksek lisansa kayıt yaptırırsa 15 Ağustos 2023 tarihine, yani 25 yaşını dolduracağı tarihe kadar GSS primi ödemeden sağlık hizmeti alabilecek. Bu haklardan aynı şekilde yurt dışında öğrenim gören Türk vatandaşı gençler de yararlanabiliyor. Ancak, öğrenim görülen yükseköğrenim kurumunun YÖK tarafından verilen denkliğe sahip olması gerekiyor.
İKİ YILDAN SONRA NE YAPABİLİRSİNİZ?
Mezuniyetten sonra iki yıllık süre dolduğu halde işe giremeyen veya 2 yıldan önce yaş sınırını doldurmuş olan gençler, Sosyal Güvenlik Kurumu ( SGK) tarafından re’sen GSS yükümlüsü sayılır. Bunlara her ay, 2020’nin rakamlarıyla 88.29 TL prim borcu çıkartılır. Ödeme gücü olmayanların primini devlet karşılıyor. Ancak bunun için gelir testi başvurusu yaptırmak gerekiyor. Test sonucunda ailede kişi başına düşen aylık gelir asgari ücretin 3’te 1’inden az çıkarsa prim ödenmez. Primden kurtulabilmek için 2020 yılı itibarıyla ailede kişi başına düşen gelirin 981 liranın altında kalması gerekiyor. Dört kişilik bir ailede net gelir 3 bin 924 liranın altında kalırsa prim ödenmesi gerekmez. Gelir testinde ailenin sahip olduğu konut, araba, arsa gibi varlıklar da dikkate alınır.
PRİM BORCU OLANLARA YIL SONUNA KADAR KOLAYLIK
GSS kapsamında sağlık hizmetinden yararlanabilmek için, hastaneye gidildiğinde 60 günden fazla prim borcu bulunmaması koşulu aranıyor. Atmış günden fazla borcu olanlara sağlık hizmeti verilmiyor. Geçici bir düzenleme ile prim borcu olanların 31 Aralık 2020 tarihine kadar sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesine olanak tanındı. İki yıllık süreyi doldurdukları halde GSS primi ödemeyen gençler, bu yılın sonuna kadar sağlık hizmetlerinden yararlanmaya devam edebilecekler.
